Discussie
Positie van de PA of VS ten opzichte van de MS en A(N)IOS
Uit het onderzoek is naar voren gekomen dat er vaak nog onduidelijkheid is over de positie van de PA of VS ten opzichte van de MS en A(N)IOS. Ondanks diverse publicaties in de afgelopen jaren[1] en bestaande wettelijke kaders[2][3][4] rondom de inzet van PA en VS blijft hier in de praktijk dus onduidelijkheid over bestaan. Een belangrijke constatering uit de interviews is dat er vaak voorafgaand geen duidelijke visie is ten aanzien van de inzet van PA of VS. Ze worden in de regel ingezet als vervanging voor de A(N)IOS en leveren daarmee continuïteit en stabiliteit. De inzet wordt veelal benaderd vanuit een capaciteitsoogpunt en niet vanuit een medisch inhoudelijke discussie. In Nederland zijn er echter wel succesvolle voorbeelden van inzet van een PA of VS in de medisch specialistische zorg te vinden. In samenwerking met de NZa en de deelnemende ziekenhuizen zijn in dit onderzoek een aantal succesvolle voorbeelden in kaart gebracht. Deze voorbeelden kunnen als inspiratie dienen voor andere ziekenhuizen die een wens hebben om een PA of VS in te zetten of hun inzet te optimaliseren.
De inzet van de PA of VS brengt veel extra voordelen met zich mee omdat zij zich ook op andere aandachtsgebieden en taken richten binnen de afdeling. Een één op één vergelijking met de A(N)IOS of MS geeft hierdoor vaak een vertekend beeld. Uit alle geanalyseerde cases blijkt dat niet alle werkzaamheden kunnen worden overgenomen door de A(N)IOS of MS als de PA of VS er niet zou zijn geweest. Bij sommige ‘best practices’ werd er een wisselend beeld geschetst van de tijdsinvestering door de PA of VS en de MS. In het onderzoek is gerekend vanuit het consensus perspectief, waarbij uiteindelijk het gemiddelde is genomen van de door de PA of VS en de MS geschetste tijdsinvestering.
Reflectie op aanpak
In het onderzoek zijn individuele best practices in kaart gebracht, waardoor deze niet als algemeen geldend beschouwd kunnen worden. De best practices kunnen wel gezien worden als inspiratie voor andere ziekenhuizen die een wens hebben om de inzet van een PA of VS nader te analyseren.
Om de best practices in kaart te brengen is triangulatie toegepast. In sommige gevallen is de kwaliteit van de kwantitatieve gegevens niet optimaal gebleken, waardoor dit een vertekend beeld ten opzichte van de werkelijkheid kan opleveren. Daarnaast is COVID-19 van invloed op de opgehaalde productiedata wat tevens een bijdrage kan leveren in dit vertekende beeld. Wij hebben als onderzoekers getracht om een realistisch beeld te schetsen door ook te kijken naar de data van voor de COVID-19 pandemie.
In sommige gevallen was er een verschil in inzicht aanwezig tussen de MS aan de ene kant en de PA of VS aan de andere kant wat betreft de tijdsinvestering. In de situatie dat er geen consensus kon worden bereikt over de ingeschatte tijdsinvestering, is ervoor gekozen om een gemiddelde aan te houden.
Door de combinatie van het ophalen van kwalitatieve en kwalitatieve data hebben we veel gegevens kunnen ophalen wat tezamen een rijke presentatie oplevert van de verschillende best practices.
Doelmatigheid
Daarnaast blijken de meeste ‘best practices’ doelmatig. Zeker als er ook gekeken wordt naar de aanvullende werkzaamheden die zij verrichten. Het doet de beroepsgroep tekort als de inzet van de PA of VS puur vanuit kostenoogpunt benaderd wordt. De positieve effecten op de kwaliteit van de zorg, de ervaren werkdruk en de juiste zorg tegen de juiste prijs zijn ook in dit onderzoek overduidelijk naar voren gekomen. Er wordt aanbevolen om een nader onderzoek uit te voeren naar de kwantificering van de positieve effecten op de kwaliteit van de zorg door inzet van de PA of VS.
Visie
Het verdient de aanbeveling om een duidelijke onderbouwde visie op te stellen ten aanzien van de inzet van de PA of VS op de afdeling en ziekenhuisbreed. Hierin moet duidelijk staan welke werkzaamheden verricht mogen worden en wat het profiel van de functie is. Bij het opstellen van deze visie zou de zorgvraag van de patiënt centraal moeten staan. De quadruple aim methode biedt een goed uitgangspunt voor het opstellen van een dergelijke visie (de juiste zorg op de juiste plek). Aanbevolen wordt om een brede discussie te voeren over waar de kosten van de PA of VS neergelegd moeten worden (kostenverhouding tussen ziekenhuizen en het MSB).
Registratie
Naast de positionering van de PA of VS zijn er ook andere onduidelijkheden. Sommige geïnterviewden weten niet zeker of de PA of VS op naam mag registreren en wat de consequenties daarvan zijn. Ook is het tijdens de pilot van het onderzoek niet mogelijk gebleken gedetailleerde data op naam van PA of VS op te vragen. Dit had enerzijds te maken met IT-systemen die nog niet op deze vraag ingericht waren en anderzijds doordat er nog niet op naam (AGB-code) geregistreerd werd. De insteek van het onderzoek is hierop aangepast (beschrijving van alleen individuele cases).
Uit de monitor taakherschikking van de NZa bleek in 2019 al dat 30% van de zorgprofessionals niet onder eigen naam registreerde.[5] Sinds 2022 zijn de regels voor het registreren van medisch-specialistische verduidelijkt. De uitvoerende zorgverlener moet de zorgactiviteit op zijn eigen unieke AGB-code vastleggen, dit geldt dus ook voor de PA en VS.[6][7][8] Deze verplichting geldt niet voor A(N)IOS en zorgverleners die geen eigen AGB-code kunnen aanvragen.
Om de inzet van een PA of VS goed te kunnen onderzoeken of berekenen, verdient het de aanbeveling om ervoor te zorgen dat de PA of VS verrichtingen op eigen naam kan registreren.
Overige aanbevelingen
Uit dit onderzoek is gebleken dat de wens voor uitbreiding van het aantal PA’s en VS’en op de afdelingen veelal aanwezig is en dat dit zelfs wordt gezien als een voorwaarde om taakherschikking te laten slagen, maar dat er te weinig opleidingsplaatsen zijn om de mensen op te leiden die deze functie kunnen vervullen. De afdelingen lopen vast op het aantal beschikbare opleidingsplekken. Vanuit dit perspectief wordt aanbevolen om het aantal opleidingsplekken voor de PA en VS uit te breiden, om taakherschikking zo goed mogelijk van de grond te kunnen krijgen. Daarnaast is niet onderzocht hoe groot de investering van de opleiding is.
Tot slot richt het ontwikkelde instrument zich op de inzet van de PA of VS in de medisch specialistische zorg. Vanuit het ontwikkelde instrument wordt aanbevolen om een soortgelijk instrument te ontwikkelen om de doelmatigheid van de inzet van de PA of VS in de huisartsenzorg te analyseren.
Het wordt tijd om het tijdelijke begrip ‘taakherschikking’ los te laten en de PA’s en VS’en te gaan zien als een zelfstandige en volwaardige beroepsgroep, net als de MS en A(N)IOS. Uit de best practices blijkt namelijk dat in de meeste gevallen een combinatie van taakherschikking aangevuld met additionele taken plaatsvindt. Dit leidt tot meer tijd voor de patiënt en een toegenomen kwaliteit en continuïteit van de zorg.
[1] Profielen Physician Assistant en Verpleegkundig Specialist in de praktijk. Convergeren of divergeren?
[2] Bevoegdheden physician assistant (NAPA)
[3] Wet- en regelgeving, Titel verpleegkundig specialist (V&VN VS)
[4] Algemeen besluit specialismen verpleegkunde
[5] NZa Monitor Taakherschikking: ‘Tijd van pionieren, wennen en aftasten moet voorbij zijn’
[6] Registratie zorgactiviteiten maakt inzet PA/VS inzichtelijker
[7] Hoe weet ik welke beroepsbeoefenaar een zorgactiviteit mag registreren?